Omladinski klubovi su mjesta koja nude organizovane, obrazovne, kreativne i interaktivne sadržaje za mlade. Aktivnosti imaju za cilj razvoj vještina, znanja i stavova mladih ljudi, koja su im potrebna da bi ispunili svoje pune potencijale. Aktivnosti omladinskih klubova se nude kao sadržaji za slobodno vrijeme mladih. Vrste aktivnosti variraju od tematskih radionica i treninga za mlade, preko organizovanja kulturnih i sportskih događaja, tematskih večeri, slobodnih aktivnosti (omladinski kafe, stoni tenis, društvene igre…). Teme aktivnosti dolaze kao predlozi i potrebe mladih, ili kao odgovor na probleme sa kojima se oni suočavaju. Takođe, mladi se osnažuju i podstiču da preuzmu odgovornost za svoje postupke, izbore, živote. U klubovima se nude i informacije iz različitih oblasti (zapošljavanje, obrazovanje, zdravlje, prava, putovanja, slobodno vrijeme). U svakom trenutku, u omladinskom klubu je važno da bude omladinski radnik i/ili volonter, koji vode ili pomažu mladima da vode aktivnosti u klubu. Oni su obučeni za rad sa mladima i osiguravaju kvalitet i bezbjedno okruženje za mlade u klubu. Bezbjedno okruženje podrazumijeva atmosferu prihvatanja, nediskriminacije, poštovanja ličnosti, ali i fizičku bezbjednost mladih, u smislu nenasilja, nekonzumiranja alkohola, droga, cigareta.

Forum MNE nudi obuku za pokretanje i vođenje omladinskih klubova u sklopu koje upoznaje buduće omladinske radnike i aktiviste koji će raditi u klubu s osnovama omladinskog rada, ali i preporučenim standardima i procedurama u vođenju omladinskih klubova.

               Otvaranje Omladinskih klubova

Forum MNE je, tokom dvanaest godina rada u Crnoj Gori, otvarao omladinske klubove u: Podgorici, Ulcinju, Kotoru, Baru, Rožajama, Beranama i Budvi, a planira da nastavi realizaciju sličnih programa i projekata. Ipak, nije održiv model po kojem samo jedna organizacija može da odgovori na prepoznate potrebe svih mladih ljudi, pa je tako i Forum MNE, vođen svojim iskustvom, ali i EU preporukama, počeo da razvija nekoliko modela kada je u pitanju otvaranje i vođenje omladinskih klubova. Mišljenja smo da nedostatak prostora ne mora nužno da znači i nedostatak aktivnosti omladinskog rada. Ovo samo znači da se omladinski rad sprovodi i na drugim mjestima – u školama, u institucijama, centrima za kulturu, ali i na strukturiran način na svim mjestima gdje se mladi okupljaju (ulica, kafići, sportski tereni i sl.).

Kao jedan od modela omladinskog kluba u Crnoj Gori koje je Forum MNE uspješno uveo, pokazao se koncept volonterski vođenih omladinskih klubova (publikacija dostupna u biblioteci). On, u najkraćem, podrazumijeva da su mladi ljudi ti koji pokreću otvaranje omladinskog kluba i zajedno sa svojim vršnjacima razvijaju i sprovode aktivnosti omladinskog rada. Podršku tokom ovoga procesa, najviše u dijelu izgradnje kapaciteta mladih ljudi, ali i pružanju podrške u njihovom individualnom razvoju, pružaju nevladine organizacije. Tokom godina, Forum MNE je podržao mlade ljude u Ulcinju, Beranama, Rožajama i Risnu i zajedno sa njima pokrenuo aktivnosti volonterski vođenih omladinskih klubova.

Omladinski klub mora imati jasne standarde rada, strukturu, organizaciju i program. Tim koji vodi jedan volonterski omladinski klub odgovoran za aktivnosti koje klub nudi.

Tim eksperata/omladinskih radnika iz Foruma MNE u sklopu svog angažmana nudi obuku za pokretanje i vođenje omladinskih klubova, u sklopu koje upoznaje buduće omladinske radnike i aktiviste koji će raditi u klubu s osnovama omladinskog rada, ali i preporučenim standardima i procedurama u vođenju omladinskih klubova.

Događaji i akcije, koji se organizuju kao dio aktivnosti omladinskog rada, su usmjereni na širu zajednicu i imaju cilj da skrenu pažnju javnosti na određeni problem ili temu, ili da predstave talente, ideje, prijedloge mladih. Organizovani su od strane omladisnkih radnika, volontera i samih mladih, a održavaju se u različitim otvorenim i zatvorenim prostorima u zajednici.

Forum MNE je prepoznao potrebu da radi na prepoznavanju zanimanja omladinskog radnika kako bi osigurao kvalitetnu brigu za mlade ljude i kako bi osigurao profesionalizaciju servisa koji se nudi mladim ljudima.

Forum MNE vjeruje da i institucionalno prepoznavanje ove profesije može, u jednom dijelu značajno, da doprinese da Crna Gora postane država koja: prepoznaje mlade kao resurs (ne samo na riječima, nego i na djelima), prepoznaje mlade kao nosioce promjena, a ujedno, kreira okruženje u državi koje neće motivisati mlade da odlaze iz zemlje, već ih motivisati i osnažiti da vide da mogu i oni, ali i njihove zajednice i država, da se razvijaju i doprinose demokratskim promjenama u Crnoj Gori.

Šta je do sada urađeno?

31. januara 2008. održan je, u Podgorici, sastanak eksperata na temu „Koraci ka prepoznavanju profesije omladinski radnik”. Tada je, uz prisustvo svih zainteresovanih strana (kako organizacija, tako i institucija), ocijenjeno da je omladinski rad potreban u Crnoj Gori, kao dio strukturirane brige o mladima.

Kao odgovor na neke od preporuka sa sastanka, kreiran je elaborat „Profesija omladinski radnik”, koji možete pronaći u odjeljku biblioteka. Ovo je bila osnova da se pokrene proces prepoznavanja zanimanja sa svim relevantnim akterima: Ministarstvom rada, zdravlja i socijalnog staranja, Centrom za stručno obrazovanje, Zavodom za zapošljavanje i Ministarstvom prosvjete.

Istovremeno, na Filozofskom fakultetu je pilotirana jedna godina univerzitetskog kursa “Liderstvo i razvojni rad s mladima u zajednici” i izgrađeni su kapaciteti profesora fakulteta da rade na ovom programu. Ovo je rezultiralo inicijativom da se neki aspekti omladinskog rada uvrste kao izborni predmeti na nekim studijskim programima, ali i inicijativom da se pokrene otvaranje MA studija iz omladinskog rada. Proces se, ipak, prolongirao, pa se na početak MA još uvijek čeka, iako je predata sva potrebna dokumentacija.

Obrazovanje omladinskih radnika se sprovodilo kroz univerzitetski program „Liderstvo i omladinski rad u zajednici”, koji se, tokom akademske 2008/09, organizovao i u saradnji sa Filozofskim fakultetom Univerziteta Crne Gore, a prije toga Forum MNE je samostalno organizovao ovaj program. Pet generacija studenata iz različitih crnogorskih opština je završilo obuku za omladinske radnike u zajednici.

Cilj programa „Liderstvo i omladinski rad u zajednici”, koji se u Crnoj Gori sprovodio od 2002. godine, je obrazovanje i obuka profesionalaca koji rade sa djecom i mladima u cilju sticanja znanja i vještina potrebnih za individualni i grupni rad sa mladima na ličnom i socijalnom razvoju, samopouzdanju, razvijanju vrijednosti i stavova, te komunikaciji, radu na konfliktima i aktivnom učestvovanju u izgradnji i razvoju zajednice. Ovaj program polaznike je osposobljavao da svom radu sa mladima pristupaju studiozno, analitički i da, u svakom trenutku, rade profesionalno. Putem obuke polaznika, program je pružao podršku procesu reforme obrazovanja u Crnoj Gori, kao i procesu osnivanju kvalitetnog servisa za mlade.

U periodu od 2002-2007. godine, ovaj univerzitetski program se sprovodio u saradnji sa Fakultetom za komunikaciju i obrazovanje (Högskolan för Lärande och Kommunikation) Univerziteta iz Jönköping-a, u Švedskoj. Forum MNE je, uz podršku Forum Syd Balkan programa, uložio napore da se ovaj univerzitetski program lokalizuje i da se, kao korak ka strukturiranoj brizi o mladim ljudima, počne realizovati u saradnji sa Univerzitetom Crne Gore. Kao rezultat pregovora, akademske 2007/08 potpisan je ugovor između dva Univerziteta (Jönköping-a i Crne Gore), a odmah zatim i između dva fakulteta (Högskolan för Lärande och Kommunikation i Filozofskog fakulteta u Nikšiću) koji je podrazumijevao implementaciju programa obrazovanja na Filozofskom fakultetu, a uz finansijsku podršku SIDA (švedske agencije za međunarodni razvoj i saradnju). Obrazovanje omladinskih radnika je ekstrakurikularni program na fakultetu i Forum MNE i Filozofski fakultet rade na procesu stvaranja uslova da program nastavi da se sprovodi u vidu MA studija. Jedan od faktora koji direktno utiču na proces je i prepoznavanje profesije omladinski radnik – što predstavlja jedno od važnijih i većih polja djelovanja Foruma MNE. Ovo je proces koji je davno započeo i otvaranje MA studija se očekivalo još prije dvije godine, međutim do danas nema pomaka u ovom dijelu, iako je sva potrebna dokumentacija predata na vrijeme i u skladu sa svim zahtjevima.  Zavod za školstvo i Ministarstvo prosvjete su ovaj program akreditovali kao dio stručnog usavršavanja nastavnika/ca i program je bio uvršten u Katalog programa stručnog usavršavanja nastavnika za 2007. i 2008. godinu. Ukupno 15 nastavnika je završilo A nivo programa obuke za omladinske ranike/ce u zajednici.

Projekat „Demokratske radionice” je od visoke važnosti i prioriteta za crnogorsko društvo, kao i revolucionaran način rada s djecom koja će biti buduća pokretačka snaga našeg razvojnog puta ka društvu aktivnih građana.

„Demokratske radionice” je projekat „Otvorenog parlamenta” Skupštine Crne Gore, u kojem Forum MNE učestvuje kroz pružanje ekspertske i tehničke pomoći. Koncept „Demokratskih radionica” je inicijalno uspostavljen i realizuje se u Austriji od 2007.godine. Projekat je finansijski podržan od strane ERSTE fondacije.

„Demokratske radionice” imaju za cilj podsticanje interesovanja kod mladih za politiku i demokratske procese, a zamišljene su kao program građanskog obrazovanja za učenike osnovnih škola, kojim se stiču znanja o parlamentarnoj demokratiji, funkcionisanju parlamenta, donošenju i primjeni zakona, kao i o institucijama i razvoju Evropske unije, te evropskim vrijednostima i putu Crne Gore ka Uniji.

Kroz različite interaktivne sadržaje i na način prilagođen njihovom uzrastu, a uz pomoć izabranih i obučenih predavača/trenera, djeca i mladi, uzrasta od osam do četrnaest/petnaest godina, uče kroz igru kako funkcioniše demokratija. Stečena saznanja i iskustvo ugrađuju u novinski, radio ili video prilog, koji se kasnije objavljuje na dječijem parlamentarnom sajtu. Pored učenja osnovnih principa demokratije i usvajanja znanja o parlamentarnim procesima, cilj programa je da objasni i druga dva preduslova za političko učešće – medijski djelokrug i volju da se izrazi mišljenje.

„Demokratske radionice” se održavaju tokom školske godine. Na jednoj radionici učestvuje jedno školsko odjeljenje zajedno s nastavnikom/nastavnicom. U okviru radionica učenici posjećuju Skupštinu Crne Gore. Takođe, poslanici i službenici Skupštine posjećuju radionice i razgovaraju sa učenicima, pružajući im priliku da saznaju više o temi koju obrađuju na radionici. Učešće u „Demokratskim radionicama” je otvoreno za svu djecu Crne Gore i besplatno je. Svim učesnicima radionica se na svečanoj ceremoniji na kraju svakog ciklusa uručuju sertifikati u Skupštini Crne Gore.

U prvom ciklusu radionica, s temom „Demokratija i parlament”, od oktobra do decembra 2012, učestvovalo je 56 odjeljenja, sa 1339 učenika osnovnih škola iz centralne regije Crne Gore. U ovom ciklusu učestvovalo je 17 škola.

U 2012. godini sve radionice su bile fokusirane na novinske članke kao finalne produkte radionica. Na kraju radionice, svako dijete, učesnik radionice, je dobilo svoj štampani primjerak novina. Takođe, na licu mjesta su se štampali i primjerci novina za prisutnog nastavnika/nastavnicu, kao i primjerak novina za školu. Svečano uručenje primjeraka novina na kraju radionice je jedan od najznačajnijih trenutaka za djecu tokom radionice. Utisci svih prisutnih učenika, kao i nastavnika, su izuzetno pozitivni i ohrabrujući.

Na radionicama u 2013. godini učestvovala su i odjeljenja osnovnih škola iz južne i sjeverne regije, čime se obuhvata cijelo područje Crne Gore. Istovremeno, u 2013. godini uvodi se nova tematska radionica „Evropska unija”, na kojoj, takođe, mogućnost učestvovanja imaju sva djeca navedenog uzrasta u Crnoj Gori. Uvođenje radio priloga kao finalnog produkta radionica učesnicima je omogućilo nove vidove kreativnog izražavaja u cilju sticanja znanja iz navedenih oblasti. U 2013. godini 5184 učenika (od čega 15 učenika iz Češke) imalo je priliku da stekne nova znanja iz oblasti demokratije, parlamenta i Evropske unije. 60 osnovnih škola iz 20 opština Crne Gore posjetilo je Demokratske radionice u 2013. godini. U ovom periodu realizovane su 224 radionice od kojih 175 sa produktom u vidu novinskih članaka, a 49 sa radio prilogom kao finalnim produktom radionice.

Godina 2014. projektu Demokratske radionice donosi novinu i to u finalnom produktu, gdje polaznici radionica dobijaju mogućnost da svoja znanja sa radionice uobliče u vidu kratkih video priloga.

U periodu od 2012 -2014. godine kroz ove radionice prošlo je ukupno 9 528 učesnika.

Forum MNE, u partnerstvu s Centrom za omladinski rad (CZOR) iz Srbije, realizovao je projekat „Aktivni mladi za aktivne zajednice”. Projekat je podržan od strane Evropske unije, posredstvom Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori i u Srbiji, u okviru Komponente 2 Instrumenta za pretpristupnu podršku, a u sklopu “Programa prekogranične saradnje Srbija – Crna Gora”. Pored CZOR-a, partneri su bili i Centar za stručno obrazovanje iz Crne Gore i Udruženje Urban In iz Srbije. Projektne aktivnosti su vezane za područje Sandžaka – Berane, Plav, Rožaje, Prijepolje, Sjenica i Novi Pazar i obuhvatile su period od 12 mjeseci.

Cilj projekta je bio promocija i zaštita ljudskih prava u Sandžaku kroz građenje kapaciteta i umrežavanje formalnih i neformalnih grupa mladih ljudi u poljima aktivizma mladih, zaštite ljudskih prava i unapređenja multikulturalizma i različitosti u zajednicama. Realizacijom projektnih aktivnosti se doprinijelo procesima demokratizacije u obje države kad je u pitanju aktivizam mladih.

Projekat je okupio 34 aktivnih mladih ljudi iz pomenutih 6 gradova koji su bili dio projekta od početka do kraja i koji su kreirali preporuke za dalje, ali i prenijeli svoja iskustva vršnjacima kako bi aktivizam mladih u ovim opštinama zaživio. Takođe, Forum MNE i CZOR su osigurali da mladi ljudi razviju neke ideje za projekte i inicijative koje mogu biti realizovane nakon realizacije ovoga projekta.

Uz podršku i saradnju sa predsjednicima svih šest opština, kao i uz podršku srednjih škola u Crnoj Gori i kancelarija za mlade u Srbiji, projektom su realizovane sljedeće aktivnosti:

–              Tri obuke za omladinske aktiviste na sljedeće teme: „Od multikulturalizma do interkulturalizma”, „Razvoj zajednice” i „Aktivizam mladih”;

–              Radionice i mini akcije u zajednicama;

–              Omladinski autobus;

–              Izdavanje publikacije.

Kraj projekta je obilježio izdavanje priručnika s praktičnim primjerima i idejama u polju aktivizma mladih.

Forum MNE je u decembru 2012. godine počeo sa sprovođenjem projekta „Suzbijanje govora mržnje na internetu”, koji se sprovodi pod okriljem istoimene kampanje na evropskom nivou.

Prva aktivnost koju je Forum MNE uradio je bila radionica na ovu temu, a sprovedena je uz finansijsku podršku Evropske omladinske fondacije. Cilj radionice je bio kreiranje sigurne osnove kako bi internet u Crnoj Gori obezbijedio mladima sigurno i demokratsko mjesto za razmjenu ideja, znanja, kao i za socijalizaciju. Radionica je realizovana u periodu od 10-12.decembra 2012. godine s 20 učesnika/učesnica iz Crne Gore. Radionica je učesnicima omogućila da saznaju više o evropskoj kampanji, kao i da, kroz interaktivan program, koji je kombinovao teoriju i praksu, učestvuju u kreiranju daljih aktivnosti projekta u Crnoj Gori, ali i nauče o govoru mržnje, načinima suzbijanja, kao i posljedicama koje govor mržnje ima na razvoj demokratskog društva.

Forum MNE i Uprava za mlade i sport su 2014. godine realizovali regionalnu konferenciju u Budvi pod nazivom Suzbijanje govora mržnje na internetu koja je okupila sve regionalne aktere kampanje.

Forum MNE je, uz podršku Uprave za mlade i sport, preveo priručnik Bookmarks – borba protiv govora mržnje na internetu kroz obrazovanje za ljudska prava. Budući da prevod priručnika nije urađen ni na jednom od regionalnih jezika, Crna Gora je odlučila da uradi prvi zvanični prevod na naš jezik. Forum MNE je realizovao trening za trenere na temu Suzbijanje govora mržnje na internetu za 15 aktivista iz Podgorice, Rožaja, Budve i sa Cetinja. Kao produkt obuke, učesnici su realizovali četiri događaja (tribune i radionice) u četiri grada: Cetinje, Tivat, Budva i Rožaje.